TARİHİN DERİNLİKLERİ, İNANIŞLAR, KÜLTÜRLER VE HOŞGÖRÜ YUMAĞI: HATAY

H A T A Y

 Antakya Katolik Kilisesi ve Arkada Sarimiye Camisi Minaresi

Yazı ve Fotoğraflar: leventkaracaoglu@gmail.com

Kaynak göstererek kullanabilirsiniz.

Hatay mı, Antakya mı ?

Günlük hayatta çoğumuz aklımıza önce hangi gelirse onu kullanıyoruz. Aynı şey olduğunu düşünüyoruz.

Cevabı çok kısa ve net. Hatay il, Antakya ilçe. Antakya, 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Hatay ilinde Büyükşehir belediyesi kurulmasından sonra ilçe olmuş.

Hatay Türkiye'nin en eski yerleşim yerlerinden biri. Türkiye'nin en kalabalık 13. şehri.

Hatay tarih boyunca konumu nedeniyle de çok farklı milletlerin, inanışların ve kültürlerin kaynaştığı nokta olmuş. Bu durum kent yaşayanlarının daha hoşgörülü, farklılıkları içinde barındırmasına neden olmuştur. Bunun sonucunda da kültürel zenginlik ortaya çıkmıştır.

Bugün bile Müslüman, Hristiyan ve Musevi inançları iç içe, cami, Kilise ve Sinagog varlıklarını sürdürebilmektedir.

"Altın Tasta Gül Kuruttum"

Hatay türkülerinin Çukurova bozlaklarından ve çevredeki diğer yerlerin türkülerinden farklı olduğunu yeni öğrendim.                                                              

Hatay türkülerine en güzel örneklerden biri  "Altın Tasta Gül Kuruttum" türküsüymüş. Aradım buldum ilk kez Şevval Sam’ın yorumunda dinledim.

Çok dokunaklı ve içten geldi, sevdim. Dinleyin sizin de seveceğinize inanıyorum.

 "Altın Tasta Gül Kuruttum" / Şevval Sam

Gaziantep'den Hatay'a

Gaziantep'den kiraladığımız araç ile Nurdağı, İslahiye, Hassa ve Kırıkhan üzerinden yaklaşık 174 km süren keyifli bir yolculuk yaptık.

Daha önce telefonla yer ayırttığımız ve yerini bildiğimiz Öğretmenevine giderek arabamızı ve eşyalarımızı bırakarak hemen dışarı çıktık.

Konaklama yapanların araçları için park yeri var. Otel yeni bakımdan geçmiş, iyi niyetli çalışanları var. Konumu da çok iyi, merkeze çok yakın ve yürüme mesafesinde.

Ancak günümüzde yeni açılan zincir oteller, düşen fiyatlar, eğitimli personele sahip otellerle ne kadar daha yarışabilir bilmiyorum.

2 kişi oda + kahvaltı 1 gece fiyatı 80 TL

Adres:

Cumhuriyet Mahallesi 31040 Hatay

Tel: +90 0326 216 1156

St. Pierre Kilisesi

Hz. İsa ölünce dünyaya yayılan havarilerinden biri olan St. Pierre M.S 30' larda Antakya'ya gelmiş. Bugün kilisesin bulunduğu mağarada gizli olarak ilk dini ayini yönetmiş.

İlk defa Hristiyan (Hristos) kelimesinin bu dönemde burada kullanıldığına inanılıyor.

1983 yılında Papa VI Paul bu kilisenin Hristiyanlar için Haç yerlerinden biri olduğunu kabul edince buranın önemi artmış. Hristiyanlar her yıl 29 Haziranda St Pierre günü kutlamaları için bu kilisede toplanıyorlarmış.

St. Pierre Kilisesi

Kilisenin içinde bulunan ve arkasındaki dağa doğru uzanan bir tünel var. 
Bu tüneli baskınlar sırasında kilisede bulunan Hristiyanların kaçmak için kullandığı sanılıyor.

St. Pierre Kilisesi, solda tünel girişi

St. Pierre Kilisesine Reyhanlı yolundan sağa saparak ulaşabilirsiniz (Merkeze 2 km uzaklıkta). Yapımı devam eden Hatay Hilton Oteline yakın.

St. Pierre Kilisesi Pazartesi kapalı.

Müzekart geçerli. Giriş ücreti 10 TL

Adres:

Kücük Dalyan Mahallesi Antakya, Akasya, 31000 Hatay

Tel: +90 326 214 92 17

Cehennem Kayıkçısı (Charonion)

Daha önceden bilgisi olmayanlar St. Pierre Kilisesine gidiyor ama 200 m ilerisinde bulunan Cehennem kayıkçısı (Charonion) kabartmasını görmeden dönüyor (yamaçta, karşıdan görmek mümkün değil. Ayak izlerinin oluşturduğu yolu takip etmek gerekiyor).

St. Pierre Kilisesine sabah erken, açılış saatinden önce gidince oyalanmak için dolaşırken keçilerini otlatan bir çoban gördüm. Sohbet etmek ve fotoğraflamak için yaklaştım.

Elektrik teknisyenliği mesleğini bırakmak zorunda kalmış. Çobanı işi bırakınca keçilerine çobanlık yapmaya başlamış.

 "Cehennem Kayıkçısı" Çobanı

Takip et sana ilginç bir şey göstereceğim dedi.

Biraz tırmandık ve Cehennem Kayıkçısı kabartmasını gördüm.

Araştırınca bunun ne olduğunu öğrendim. Çoban yanlış biliyordu, bu kabartmanın Meryem'e ait olduğunu söylüyordu.

Selevkos kralı Antiochus IV Epiphanes (M.Ö 175 - 164) döneminden günümüze kalmış bir kabartma Charonion.

Cehennem Kayıkçısı

4 m x 1.5 m boyutlarında bir kadın portresi. Kral Antiochus döneminde Antakya'da çok sayıda ölüme neden olan veba salgını sırasında yapılmış.

Hastalıktan ölümleri durdurmak için kahin Leios kente yüksekten bakan büyük bir kabartmanın yapılmasını istiyor.

Cehennem Kayıkçısının öyküsü bu.

Aydın Kasabı ve Hatay Tepsi kebabı

Hatay'da tepsi kebabı çok sevilen ve yenilen bir yemek. Başka yerlerde pek görmediğim uygulama burada var. Giriş kasap dükkanı, girişte siparişinizi veriyorsunuz.

Zaten kasap kaç kişi olduğunuza bakarak işe koyuluyor. Kuzu etinden hemen orada kıyma yapıyor kağıt ve tepsi kebabı için harcı hazırlıyor.

Biz iki kişiyiz, pek yağlı olmasın diyebildim. Tamam abi size 400 gr yeter dedi.

Tepsinin içine sıvadığı kıymanın yanlarına domates, acı biberleri yerleştirdi ve komşu odun fırınına çırakla gönderdi.

Hatay Tepsi Kebabı

Dükkanın geri kalan kısmına, yani lokanta kısmına geçtikten yaklaşık 15 dakika sonra sıcacık tepsi kebabı ve çıtır 2 adet büyük ramazan pidesi benzeri pideler üzerinde önümüze konuldu. Servis tabağı filan yok, çatal ve ayran. Afiyet olsun.

Farklı bir tat, Hatay'a giden herkesin tatmasını tavsiye ederim.

400 gr lık Tepsi kebabı ve iç içme koca bir sürahi ayran 28 TL

Adres:

Uzun Çarşı caddesi No: 145 Antakya / Hatay

Tel: +90 326 2160024

www.aydinkasabi.com

Affan kahvesi

Gaziantep için Tahmis kahvehanesi neyse Hatay için Affan kahvehanesi o. 

Her ikisini de gören biri olarak Tahmis Kahvehanesini daha konforlu ama turistik.              

Affan Kahvehanesini ise daha halk tipi, işlevi mahallenin amcalarının, dedelerinin oyun oynadığı bir yer olarak değerlendiririm.

Affan kahvehanesi

Fransızlardan kalma 100 yaşındaki bu kahvehanenin arkasında sarmaşıklarla örülmüş yazlık bölümü de var.

Yüksek tavanlı kahvehanede 1 saate yakın zaman geçirdik eşimle birlikte. Hem sahibi, çalışanlar hem de oyun oynayan abiler bizimle çok ilgilendiler ve sohbet ettiler.

Fotoğraf konusunda ise artık o kadar alışmışlar ki hiç rahatsız olmuyorlar. Yeter artık demeler, ters bakmalar hiç yok. Benden daha rahatlar.

Affan kahvehanesi

Affan Kahvehanesinde önce bir kahve ısmarlıyoruz. Bizim süvari burada karşımızda.

Çay bardağında kahve güzel olunca bitmesin der insan, bu öyle.

Biraz aradan zaman geçince masalardan çay ikramları geliyor. Fazla gelir içemeyiz demek ayıp olacak, geri çevirmek yok.

Affan kahvehanesi / Haytalı

Fırsatını bulunca Affan kahvesinin spesiyal ürününü ısmarlıyoruz; 2 tane Haytalı lütfen.

Haytalı; altında şekersiz, süt ve mısır unu ile yapılan muhallebinin üzerine Affan'a has vanilyalı 3 top dondurma ve bol gerçek gül suyu eklenen Arap kültürünün (Ürdün)  bir tatlısı.

Haytalı özel, metal kürek biçiminde tatlı kaşığı ile geliyor.

Bir kere dondurması son yıllarda yediğim en güzel dondurma, gül suyu ayrı bir tat, muhallebi ayrı bir tat.

Hatay'a gelip Affan Kahvehanesine gitmeyen, Affan kahvehanesine gidip de Haytalı yemeyenlere hakkımı helal etmiyorum :)

Adres:

Kurtuluş Caddesi No: 42  Antakya/Hatay

Tel:+90326 215 1248

Sultan Sofrası

Hatay gezimize başlamadan önce her şeyi programlamıştık. Bir öğle yemeğini eşimin önerisiyle Sultan Sofrasında yiyecektik.

Ancak mevsim olarak günlerin kısalması, değişen kış saatine uyum zorluğumuz ve daha önce gördüğümüz Hatay merkez yerine civarına dolaşmamız, oralarda yemek yemek zorunda kaldık.

Hatay'a tekrar döndüğümüzde dolaşırken Sultan Sofrasının kapısının önünde, kaldırımda bulduk kendimizi.

Bu defa nasip olmadı, bir başka gelişimizde inşallah derken arkamızdan bir ses; Lütfen içeri geçin, içeride bakın dedi.

Ben de kim olduğunu bilmeden; maalesef çok tokuz, yemek yiyemeyeceğiz dedim.             Ben bu işletmenin sahibiyim yemek yemeniz şart değil, buyurun tanışalım, çay kahve içeriz diyerek davet etti.

Oruk / Bir başka zamana kaldı :)

Derken sohbet uzadı çay ve kahvenin dışında bir porsiyon Künefeyi ve kabak tatlısı çeşitlerini eşimle paylaştık.

Künefe

Masaları, salonu, mutfağı tertipli, temiz, servisin güler yüzlü olduğunu gördüm. Hatay mutfağının örnek yemeklerinin ve hamur işlerinin her gün menüde olduğunu gördüm.

Yöresel yemek yetmez, yöresel kahvaltılıkların bulunduğu bir kahvaltı salonu açmak gerekir diye düşünen Metin bey eski bir konakta yeni işletmesini açmış.

Hatay gezinizde Sultan Sofrasını programınızda yer verin derim.

Elbette bizim gibi değil :)

Adres:

İstiklal Caddesi 20/A  Antakya/Hatay

Tel: +90326 213 8759

Samandağ / Vakıflı Köyü

Daha önce görmediğimiz vakıflı köyünü bu defa ziyaret etmek istiyoruz.
Vakıflı, nüfusunun tamamı Ermeni vatandaşlarımızdan oluşan bir köyümüz (yaklaşık 140 kişi).

Köyün sakinlerinin İstanbul ve batı Avrupa ülkelerinde yaşayan akrabaları ile yakın ilişkileri ve seyahatleri var. O nedenle mevsimlere göre nüfus değişiyor.

Vakıflı bağlı olduğu Samandağ ilçesine 5 km, Suriye sınırına ise 30 km mesafede.

Organik tarımın yapıldığı köyde 2004 yılında Türkiye'ye 1 Milyon Euro ihracat geliri elde edilmiş.

Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Toplumsal ve Sportif Fair Play ödülünü Vakıflı köyüne vermiş.

Vakıflı Köy Kooperatifi Fark Yaratanlar (Video)

Vakıflı köyünde 2004 yılında kurulan kooperatifinde 5 kadınla kurulan kolunun bugün neler yaptığını gördüm.

Kadınlar evlerinde ürettikleri reçel, defne sabunu, meyve suyu, defne yağı, nar ekşisi ve 17 çeşit likörü 3 şubede satıyorlar.

Satıştan elde edilen gelirin %80'i üreticinin, % 20'si kooperatife kalıyormuş.

Köy kahvehanesine bitişik şubelerinden yaptığım alışveriş sonrası siparişimi (tutarı 120 TL) kargo ile Bergama'ya adresime gönderdiler.

 Garbis Kuş bey siparişimizi alıyor

Köyde sokaklar, bahçeler, evler ve Kilise çok bakımlı. Gözü yoran, çirkin, sakil hiç bir görüntü yok.

Vakıflar Köyü Sakinleri (Video)

Tam tersi her yer mandalina ve portakal bahçesi, kaldırımlı yollar. Manzarada çok güzel yamaçtan aşağıdaki ileride Akdeniz sahili.

Köy kahvehanesinin bahçesinde ulu ağaçlar altında sabah kahvaltısı yapan çok sayıda gezgin köyün ekonomisine katkı sağlıyor.

Turizmden yüzü gülmeye başlayan köy halkı gelenlere ilgi gösteriyor, sohbet ediyor, sorulara net cevaplar veriyor.

Ohannes bey Almanya'da emekli olunca köyüne Vakıflı'ya yerleşmiş

Hıdırbey Köyü ve Musa Ağacı

Samandağ'a 6 - 7 km uzaklıkta, vakıflı köyünün biraz ilerisinde.

Sizin için bir rota çizecek olursam; 

Samandağ'a yapacağınız bir gezide Samandağ'dan sonra önce Vakıflı Köyüne ziyaret sonra yola devam ederek Hıdırbey Köyüne ve daha sonra geri dönerken Vakıflı'ya gelmeden az önce sağa dönen bir yol var ( o yolun başlangıcında bir lokanta olacak) takip edin o yol sizi güzel manzaralar eşliğinde Kapısuyu üzerinden Çevlik sahiline, sahilde bulunan Titus Tüneline (Vespasianus), Hz. Hızır Türbesi, sonrasında Samandağ'a dönmenizi sağlayacak.

Böylece aynı yolu görmeden bir daire çizmiş olacak, başka yerlerde görmüş olacaksınız.

Hıdırbey Köyünün adını duyuran köyün merkezinde bulunan dev çınar ağacı aslında Bu ağaca Musa Ağacı adı verilmiş ve bir efsaneye konu olmuş.

Musa Ağacı

Bunun dışında sakin, yeşillik ve suyu bol bir köy. Çınarın kenarından kanal içine alınmış bir dere geçiyor ve oturma alanları var.

Taş binada köyün kahvesinde mola verebilir, çay eşliğinde yöre halkı ile güzel sohbetler edebilirsiniz.

 Hıdırbey Sakini

Musa Ağacı ile ilgili mitolojik hikâye * şöyledir;

Hz Hızır ile Hz. Musa’nın Samandağ buluşmasından sonra Hz. Musa, Musa Dağı’na çıkmak üzere yola çıkar.

Hıdırbey köyündeki Musa Ağacı’nın bulunduğu yere geldiğinde çok susar.

Bastonunu bu ağacın bulunduğu yere sapladıktan sonra, hemen yanındaki dereye su içmeye gider.

Su içip döndüğünde ise, yere diktiği bastonunun bir çınar filizi haline geldiğini ve yeşerdiğini görür.

*Alıntıdır

Titus (Vespasianus) Tüneli

Titus tüneli Samandağ / Çevlik sahilinde girişi Jandarma karakoluna yakın denize hakim bir yerde.

Titus Tüneli Yolu

İmparator Titus Flavius Vespasianus tarafından (M.S 69 - M.S 81) yaptırılmış tünel 1380 m uzunluğunda, ortalama 7 m yükseklikte ve 6 m genişliğe sahip.

Bol yağışlar sonrası gelen seller, zamanla Seleukeia Pieria liman kentini tahrip etmeye ve alüvyonla doldurup kullanılmaz bir hale getirmeye başlayınca, dağın bir bölümünü delinerek bir tünel açılması ve sellerin getireceği alüvyonlardan kurtarılması düşünülmüş.

Titus Tüneli

Samandağ civarına yapacağınız gezide mutlaka bu tüneli görün. Tünelin büyük bir bölümü küçük bahçelerin kenarından geçiyor. (Bu bahçelerde sarımsak, dereotu, maydanoz, roka ekili. Nar ekşisi kaynatılıyor mevsimine göre)

Titus Tüneli Yakınında Dereotu Ekilen Bahçe

Nekrapol Alanı

Titus Tünelinin epey ilerisinde sağa doğru kıvrılan yolu takip ederseniz nekrapol (mezarlık)  alanına "Beşikli Mağara"ya gelirsiniz.

Beşikli Mağara

2014 yılında tünel UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmiş.

Her gün açık.

Müzekart geçerli.

Giriş Ücreti: 5 TL

Hz. HIZIR TÜRBESİ *

Hatay’da toplam 327 türbeden 299’u Alevi Nusayrîlere aittir. Toplam 299 türbeden 51’inin Hızır’ın adına yapılmış olması Nusayrîlerde (Arap Alevi’si) Hızır inancının çok güçlü olduğunu açıkça göstermektedir

Hz. Hızır Türbesi

Tarih boyunca kültürel zenginliklerimiz arasında Hızır sözcüğünün çok önemli ve anlamlı yeri bulunur. 

Buna göre Hızır sözcüğü, her zaman imdada yetişen ve zora düşenleri kurtaran bir sözcük olarak kültürümüze geçmiştir.

O nedenle, Müslümanların inanışına göre, Hazreti Hızır, her türlü yardıma koşan ve kişileri zor durumdan kurtaran bir güce ve özelliğe sahiptir.

Samandağ ilçesindeki türbe de Müslümanlara göre, Hz. Hızır ile Hz. Musa’nın buluştukları yerdir. Hıristiyanlara göre ise, Mar Circus (ST.Corc) olarak bilinir.

O nedenle bu buluşma noktası, her inançtan insanların gelip ziyaret ederek, dua ettikleri ve adak adadıkları kutsal bir yer olmasıyla ün yapmıştır.

Hz. Hızır Türbesi içi

Hz. Hızır (Mar Circus), özellikle denizcilerin ve yardıma muhtaç olanların imdadına yetişen, ilahi bir güç olarak bilinir. Yani kötülüklerin de düşmanıdır.

O nedenle, Samandağ ilçesinde deniz kenarında Hz. Hızır ile Hz. Musa’nın buluşma noktası olarak kabul edilen yere, bu türbe inşa edilmiştir.

* Alıntıdır.

Adres:
Samandağ Sahili